Hoewel een aantal motoren met lucht of smeerolie gekoeld wordt, zijn veruit de meeste dieselmotoren tegenwoordig afhankelijk van een gesloten koelvloeistof systeem. Dit systeem bestaat doorgaans uit een expansietank, een warmtewisselaar, een koelvloeistof pomp en het leidingsysteem van, naar en door de motor met bijbehorende thermostaat en temperatuur en/of druksensoren. De warmtewisselaar is dan meestal een radiateur met een ventilator, of een pijpenbundel waar (zee)water doorheen stroomt. De vloeistof in het systeem heeft als meest belangrijke taak, het koelen van de motor tijdens bedrijf. Dit voorkomt grote vervormingen van de materialen door de enorme hitte die door ontbranding van de brandstof in de cilinders ontwikkeld wordt. Hiervoor is alles wat op water lijkt prima geschikt.
Het motorblok wordt meestal van een gietstaal gemaakt. Dit staal heeft een nare eigenschap. Het corrodeert onder bepaalde omstandigheden. Bij dit proces komt in het begin wat zwart stof in het water, maar als het beter op gang komt worden de deeltjes grotere korrels, totdat er hele stukken af beginnen te breken. Vooral de diesels die direct met buitenwater gekoeld worden en vaak op zee varen worden zo van binnen uit afgebroken. Gesloten systemen die gevuld worden met leidingwater gaan hier uiteindelijk ook aan ten onder. Dat heeft 2 oorzaken: Om te beginnen wordt het materiaal dunner doordat er steeds stukjes van af vallen. Daarna hopen die losse deeltjes zich op in hoekjes en achter randjes. Op die plaatsen wordt dan niet goed meer gekoeld. Dus op sommige plekken wordt het kouder en op andere plaatsen wordt het heter, dat geeft warmtespanning. Spanning in verzwakt materiaal geeft scheuren. Zo kan het bijvoorbeeld zomaar gebeuren dat er een gat in een uitlaatspruitstuk valt of dat de vriespluggen uit de cilinderkop springen. Corrosie voorkomen is dus een belangrijke 2e taak voor een koelvloeistof
Koelvloeistof zorgt ook dat het koelsysteem schoon blijft. Mocht er onverhoopt vuil in het motor systeem zitten dan is de vloeistof in staat een bepaalde hoeveelheid op te nemen. Dit om te voorkomen dat het in kleine hoekjes ophoopt. Er zijn ook steeds meer fabrikanten die een koelvloeistof filter aan de motor hangen om deze deeltjes er uit te halen. Losse filters om er zelf tussen te plaatsen zijn ook verkrijgbaar.
Tegenwoordig bevat de koelvloeistof ook antivries. Hierdoor is de motor tijdens de koudere dagen in de winter beschermd tegen vorstschade. Onderschat dit niet! Water dat bevriest oefent bijzonder veel kracht uit op de omgeving. Een motorblok kan hierdoor barsten.
De meeste koelvloeistoffen op de markt zijn behoorlijk geavanceerd en gaan steeds langer mee, maar pas goed op met de verschillende soorten. Veel van de motoren op de markt hebben aluminium onderdelen. Zorg dat de koelvloeistof daar geschikt voor is!
Vervang de koelvloeistof regelmatig. De meeste “longlife” koelvloeistoffen zijn voor een periode van 2 jaar uitgerekend. Er zijn wel speciale koelvloeistoffen die langer meegaan, maar dan is dat heel duidelijk aangegeven.
Voor koelvloeistoffen geldt; Vervang ze als ze nog voldoen aan de specificaties. Wanneer alle werkzame stoffen er uit zijn en er een waterig, stinkend, troebel goedje uit het koelsysteem komt is het materiaal van de motor zeker aangetast
