De werking van een dieselmotor is gebaseerd op een hoge compressieverhouding, compressie is de luchtdruk die ontstaat door de omhoog komende zuiger die de lucht samen perst. Een hogere compressieverhouding betekend meer einddruk. Na het comprimeren van de lucht is er voldoende warmte beschikbaar om de diesel zelf te laten ontbranden, want bij het ontstaan van druk ontstaat warmte. Het moment dat de ontbranding begint is ook het moment waarop de inspuiting plaats vindt, dit heet zelfontbranding. Dit is in tegenstelling tot een benzinemotor waar de brandstof al in de cilinder zit en de ontbranding ontstaat door een vonk van de bougie.

Waarom een dieselmotor?

Een dieselmotor heeft in verhouding tot een benzinemotor meer trekkracht. Dit komt doordat de dieselmotor een hoger calorische waarde bevat dan benzine of gas waar minder brandstof nodig is voor het zelfde resultaat. Ook de hogere compressie verhouding (meer zuurstof) zorgt voor een betere verbranding dan een benzinemotor.

De verschillen tussen een marinediesel en voertuigendiesel

Het draaiende gedeelte van een dieselmotor in een marine toepassing is gelijk aan dieselmotors in auto’s en/of vrachtwagens. Toch zijn er verschillen tussen een marine motor en een dieselmotor uit auto. Deze verschillen zitten voornamelijk in de aangehangen onderdelen van de motor. Één van deze verschillen is:

• De manier van koelen van een motor. In een auto wordt een motor gekoeld door de rijwind door een radiator.

In een marine applicatie word de motor gekoeld door buitenwater. Er zijn twee manieren waarop de motor wordt gekoeld: direct en indirect. De verschillen tussen deze twee zijn: 

• Bij een direct gekoelde motor wordt het buitenwater door de motor heen gepompt en koelt deze de motor dus direct. 
• De indirect gekoelde motor wordt gekoeld door koelvloeistof, dit is een gesloten systeem. In dit systeem zit een koeler (vaak warmtewisselaar) genoemd. De meest toegepaste koeler is er een met een pijpenbundel. Aan de een kant van de pijpjes zit de koelvloeistof en aan de andere kant wordt het buitenwater door deze koeler heen gepompt, in de meeste gevallen met een impellerpomp. Deze werkt net als een radiateur, alleen koelt het buitenwater de koelvloeistof in plaats van rijwind zoals bij een auto.

De transmissie (versnellingsbak) heeft niet net zoals bij een auto versnellingen, maar alleen een voor- of achteruit. De overbrenging is aangegeven met een RATIO  (bijvoorbeeld 1:1.96 de motor draait in dit geval bijna 2x zo snel dan de as naar de propeller). Bij een marine applicatie zijn er verschillende transmissie mogelijkheden:

• keerkoppeling 
• staarstuk 
• IPS
• saildrive 
• waterjet voor een aandrijving

Daarnaast zijn er ook nog andere mogelijkheden waar de dieselmotor voor wordt gebruik: een generator, hydrauliekpomp of een waterpomp voor bijvoorbeeld een blusinstallatie.

Door deze verschillen zijn de problemen, die bij een marinediesel ontstaan, dusdanig anders waardoor een andere aanpak van een storing nodig is. Hierop geldt wel een uitzondering, namelijk de elektronische diesel. Hier is uitlezen net als bij een auto de eerste actie als de motor een storingslampje/indicatie aangeeft.